Wandeltochten en een fietstocht door de plaatsen van zijn leven en zijn verhalen
A.F.Th. van der Heijden, klein portret van groot schrijver
Adrianus Franciscus Theodorus van der Heijden, roepnaam Adri, wordt in 1951 geboren in Geldrop (Tivoli). Adri groeit op in een arbeidersgezin met een soms problematische vader, met een liefdevolle toegewijde moeder en met een zus en broer. Adri gaat naar de hbs in Eindhoven. Daarna studeert hij eerst psychologie, later filosofie, in Nijmegen en Amsterdam. De studie breekt hij af voor een al jong, snel ontplooiend schrijverschap.
In 1978 debuteert A.F.Th. van der Heijden onder de naam Patrizio Canaponi met de verhalenbundel Een gondel in de Herengracht. Na twee boeken onder die naam ontmantelt hij de mystificatie en publiceert in 1983 onder zijn eigen naam, tegelijkertijd De slag om de Blauwbrug en Vallende ouders, respectievelijk de proloog en deel 1 van de romancyclus De tandeloze tijd. Hier begint de grote vaart, het hemelbestormende schrijversleven waarin Van der Heijden zijn unieke, veelzijdige, literaire universum optrekt.
A.F.Th van der Heijden is sinds 1987 getrouwd met schrijver Mirjam Rotenstreich. Hun zoon Tonio, geboren in 1988, verongelukte op een donkere pinksterdag in 2010. Dit onverwerkbare verlies heeft diepe sporen getrokken in het leven en het werk van A.F.Th. van der Heijden. Hij veranderde in een kluizenaar.
De schrijver had zich eerder al teruggetrokken uit uitbundig sociaal geroezemoes omdat hij, zoals hij zei en zegt, dringende romans te schrijven heeft. En dat geldt tot op vandaag de dag.
Literair meesterschap
In het vijfde decennium van zijn schrijversleven bestaat het oeuvre van A.F.Th. van der Heijden, volgens de telling van Jan Brands in Mijlpalen en millimeterwerk, uit 68 titels: romans, novellen, verhalen, essays, lezingen, manifesten, schotschriften, brieven dagboeknotities, schriftelijke interviews.
Zijn diepste thema formuleert hij als het kennen van zichzelf, het verkennen van de praktisch onkenbare anderen, het experimenteren met mogelijke werkelijkheden. In dat experiment, dat schrijversavontuur verzet de schrijver zich tegen de dood door ‘het leven in de breedte te leven’, zodat de tijd niet naar het einde afrolt, zodat de tijd niet aantast maar tandeloos wordt. In Van der Heijdens spel met fictieve personages in hun hedens en verledens schildert hij de tijd zowel als momentopname als de universele oneindige beweging die mensen aan lot en toeval onderschikt.
A.F.Th. van der Heijden voert een grootse literaire stijl, uniek in de Nederlandse letteren. Die stijl zit in wisselende tekstvormen, in treffende stemmingen, in verrassende stijlfiguren, in stromende zinnen, in een uitzonderlijke woordenschat.
Zijn werk is gelauwerd met praktisch alle Nederlandse/Belgische literaire prijzen en vele romans zijn in verschillende talen vertaald.
Vier romans zijn verfilmd.
Idee en tekst: Han Roijakkers
Realisatie: Wim Voets
Rondleiding in verhalend werk
In het verhalend oeuvre van A.F.Th. van der Heijden lopen vier hoofdstromen van thematisch verbonden romans.
Romancyclus De tandeloze tijd verhaalt de levensverwikkelingen van (gedeeltelijke) alter ego Albert Egberts en loopt uit in een koor van stemmen die verder weg van de hoofdpersoon hun verhalen vertellen.
De tien delen zijn:
De slag om de Blauwbrug, proloog
Vallende ouders, deel 1
De gevarendriehoek, deel 2
Weerborstels, Een intermezzo
Het Hof van Barmhartigheid, deel 3, eerste boek
Onder het plaveisel het moeras, deel 3, tweede boek
Advocaat van de hanen, deel 4
De helleveeg, deel 5
Kwaadschiks, deel 6
Kastanje a/d Zee, deel 7, bibliofiele uitgave
Stemvorken, deel 8
Stultifera Navis, deel 10, bibliofiele uitgave
Romancyclus Homo duplex, ‘de gespleten mens’ gaat uit van een mythisch kader. Naast de eigentijdse Oedipus Tibbolt Satink, die een ander wil worden opdat die ander zijn dood overneemt, figureert de god Apollo die mislukte orakels op de mensheid afstuurt.
De delen van en de voorstudies op de cyclus zijn:
De Movo tapes. Een carrière als ander, deel 0, 2003
Lamsvocht. Drie hoofdstukken uit Homo duplex, 2004
De kandidaat-Inez. Twee hoofdstukken uit Homo duplex, 2005
Drijfzand koloniseren. De erven Movo, roman 2006
Het schervengericht. Een transatlantische tragedie, roman 2007
Mim of De doorstoken globe, roman 2007
De liefdesbaby, novelle 2008
Requiems voor dierbare geliefden en vrienden.
De zeven requiems zijn:
- De sandwich, requiemroman voor een jeugdliefde en jeugdvriend, 1986
- Weerborstels, herdenking neef Robby, 1992
- Asbestemming, voor vader, 1994
- Professie: bergredenaar, klein requiem voor Johnnie de Selfkicker, 1994
- Uitdorsten, voor moeder, 2003
- Voetstampwijnen zijn tandknarswijnen, voor vriend Jean-Paul Franssens, 2008
- Tonio, requiemroman voor zoon, 2011
MX17 romans zijn geinspireerd door de MH17 ramp. In deze romans figureert de overleden zoon van A.F.Th. van der Heijden als Natan Haandrikman, de fotograaf/journalist die zijn ouders bij de vliegramp heeft verloren.
De twee romans zijn:
- President Tsaar op Obama Beach, feuilleton NRC, 2016
- Mooi doodliggen, 2018